Bitcoin trở thành lựa chọn mới cho dự trữ chiến lược

Trong bối cảnh nợ quốc gia gia tăng, áp lực lạm phát và căng thẳng địa chính trị, các chính phủ đang xem xét lại cấu trúc tài sản dự trữ chiến lược. Vàng, ngoại tệ và hàng hóa như dầu mỏ từ lâu đã giữ vai trò vùng đệm kinh tế. Nhưng nay, Bitcoin – một tài sản kỹ thuật số phi tập trung với nguồn cung hữu hạn – đang bước vào bàn cân. Việc Hoa Kỳ thành lập Quỹ Dự trữ Bitcoin Chiến lược vào tháng 3-2025 đánh dấu bước ngoặt, khơi dậy tranh luận toàn cầu về vai trò của Bitcoin trong dự trữ quốc gia.

Tài sản dự trữ chiến lược: Truyền thống và thay đổi

Các ngân hàng trung ương nắm giữ tài sản dự trữ để đảm bảo ổn định kinh tế, quản lý cán cân thanh toán và ứng phó khủng hoảng. Tính đến quý I-2024, lượng vàng trong dự trữ toàn cầu đạt 2,2 nghìn tỷ USD, trong khi dự trữ ngoại hối là 12,3 nghìn tỷ USD. Những tài sản này giúp phòng ngừa lạm phát, phân tán rủi ro và khẳng định uy tín kinh tế.

Bitcoin, với nguồn cung cố định 21 triệu đơn vị và công nghệ blockchain chống kiểm duyệt, đang nổi lên như một ứng viên bổ sung. Các quốc gia như El Salvador, Brazil và gần đây là Mỹ đã tiên phong trong sự thay đổi này, được thúc đẩy bởi những đặc tính độc đáo của Bitcoin và bối cảnh tài chính toàn cầu đang chuyển dịch.

Sự nổi lên tại cấp tiểu bang và quốc gia

Không chỉ ở cấp liên bang, các tiểu bang của Mỹ cũng tham gia xu hướng. New Hampshire đã thông qua Đạo luật HB 302, thành lập Quỹ Dự trữ Bitcoin & Tài sản Kỹ thuật số đầu tiên. Arizona mới đây cũng phê duyệt sáng kiến tương tự. Texas, nền kinh tế lớn thứ 8 thế giới nếu tính riêng, đã ký ban hành quỹ dự trữ Bitcoin chiến lược thông qua Dự luật Thượng viện số 21.

Những động thái này cho thấy Bitcoin ngày càng được giới chức chính trị nhìn nhận như một phần của chiến lược dự trữ, không chỉ dừng ở phạm vi đầu tư cá nhân.

Vì sao các chính phủ cân nhắc Bitcoin

Các chính phủ vốn thận trọng không dễ thay đổi mô hình dự trữ. Nhưng Bitcoin mang đến động lực mang tính cấu trúc, không phải do “cơn sốt đầu cơ” nhất thời.

Tính khan hiếm không thể thao túng

Nguồn cung Bitcoin cố định ở mức 21 triệu đơn vị. Khác với tiền pháp định có thể in thêm, hay vàng có thể khai thác thêm, Bitcoin miễn nhiễm trước quyết định chính trị. Điều này mang lại khả năng dự đoán cao trong bối cảnh bảng cân đối ngân hàng trung ương ngày càng phình to.

Năm 2009, tỷ lệ lạm phát của Bitcoin ở mức 50%/năm. Sau các lần halving, con số nay còn 0,83% (năm 2024).
Trong khi đó, lạm phát trung bình toàn cầu đối với tiền pháp định là 2–5%/năm, thậm chí cao hơn nhiều tại các nền kinh tế siêu lạm phát như Venezuela.
Từ 2009 đến nay, giá Bitcoin tăng trung bình 165%/năm, vượt xa mức 7,6%/năm của vàng.

Hàng rào chống lạm phát

Từ 2020 đến 2024, lạm phát tại Mỹ tăng khoảng 20%. Trong cùng giai đoạn, giá Bitcoin tăng hơn 1.000%. Đây không chỉ là trùng hợp, mà phản ánh nhu cầu ngày càng lớn đối với các tài sản chống pha loãng tiền tệ.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư

Bitcoin có tương quan thấp với vàng và ngoại tệ. Các mô hình cho thấy, dù biến động, phân bổ khoảng 4% Bitcoin vào danh mục dự trữ vẫn giúp cải thiện tỷ lệ Sharpe tổng thể.

Chống trừng phạt và bảo vệ chủ quyền

Bitcoin không thể bị tịch thu hay phong tỏa. Trong thế giới nơi tiếp cận hệ thống tài chính toàn cầu thường bị chính trị chi phối, Bitcoin mang lại sự linh hoạt đáng kể. Điều này đặc biệt quan trọng với những nước chịu ràng buộc địa chính trị.

Lợi thế chiến lược toàn cầu

Bitcoin là tài sản không biên giới, có thể chuyển giao tức thì mà không qua trung gian như ngân hàng hay hệ thống SWIFT. Tính năng này hữu ích cho thương mại quốc tế, kiều hối hoặc các quốc gia có hệ thống tài chính bất ổn.

Tín hiệu đổi mới và uy tín công nghệ

Việc nắm giữ Bitcoin còn là lời khẳng định một quốc gia tham gia vào đổi mới tài chính. Giống El Salvador năm 2021, Mỹ với Quỹ Dự trữ Bitcoin 2025 cho thấy chính sách hướng đến tương lai, tạo lợi thế thu hút đầu tư và công nghệ.

Khả năng phục hồi sau khủng hoảng

Bitcoin từng chứng minh khả năng chống chịu trước các cú sốc tài chính:

Tháng 3-2023, khi Ngân hàng Thung lũng Silicon sụp đổ, Bitcoin tăng từ 20.000 USD lên 28.000 USD chỉ trong hai tuần, trong khi cổ phiếu ngân hàng Mỹ giảm 25%.
Trong xung đột Nga–Ukraine 2022, hơn 100 triệu USD Bitcoin được quyên góp cho Ukraine, bất chấp các lệnh kiểm soát vốn.
Trong bối cảnh nợ công Mỹ tương đương 115% GDP, Bitcoin trở thành một kênh lưu trữ giá trị miễn nhiễm với rủi ro vỡ nợ và nới lỏng định lượng.

Khả năng phục hồi công nghệ

Mạng lưới Bitcoin vận hành 99,98% thời gian từ 2009 đến nay, chưa từng bị tấn công thành công. Tỷ lệ băm – sức mạnh tính toán bảo mật – đạt khoảng 900 EH/s năm 2025, biến nó thành blockchain an toàn nhất.

Năm 2016, tỷ lệ băm chỉ 1 EH/s. Đến 2025, đã tăng gần 900 lần.
Mạng lưới phi tập trung, phân bổ node toàn cầu, hạn chế tối đa rủi ro “điểm lỗi đơn lẻ” mà hệ thống tập trung thường gặp.

Rủi ro hiện hữu

Tuy nhiên, Bitcoin không phải không có vấn đề:

Biến động mạnh: Giá Bitcoin thay đổi liên tục, gây khó khăn cho quản lý dự trữ. Dù vậy, biến động có xu hướng giảm khi thị trường trưởng thành.
Ứng dụng thanh toán hạn chế: Chưa phổ biến trong thương mại toàn cầu, trừ khi đi kèm hạ tầng bổ sung như stablecoin hoặc mạng lưới thanh toán số.
Quy định pháp lý thiếu nhất quán: Một số quốc gia chưa có khung pháp lý rõ ràng, gây cản trở cho việc tích hợp vào dự trữ quốc gia.
Không linh hoạt trong khủng hoảng: Nguồn cung cố định đồng nghĩa không thể mở rộng để can thiệp kinh tế, khác với tiền pháp định.

So sánh với dự trữ truyền thống

Vàng: giá trị ổn định, được chấp nhận rộng rãi nhưng có hạn chế về vận chuyển, lưu trữ và khai thác.
Ngoại tệ: thanh khoản cao nhưng phụ thuộc vào chính sách của các quốc gia phát hành, dễ bị ảnh hưởng bởi căng thẳng chính trị.
Bitcoin: nguồn cung giới hạn, không bị kiểm soát, có tính di động và kháng kiểm duyệt, nhưng đối mặt rủi ro biến động và pháp lý.

Xu hướng tương lai

Động thái dự trữ Bitcoin của Mỹ, cùng với đề xuất RESBit của Brazil và sự quan tâm từ Nga, phản ánh một cuộc “chạy đua lý thuyết trò chơi” để giành quyền sở hữu tài sản khan hiếm này.

Trong khi các ngân hàng trung ương vẫn giữ 2,2 nghìn tỷ USD vàng và 12,3 nghìn tỷ USD ngoại tệ, hạn chế của những tài sản này đang lộ rõ. Vốn hóa thị trường 2 nghìn tỷ USD và sự gia tăng áp dụng của tổ chức tài chính khiến Bitcoin dần trở thành một bổ sung khả thi, không chỉ trong lý thuyết mà cả trong thực tiễn quản lý dự trữ quốc gia.