Cơ chế đồng thuận

Hãy tưởng tượng blockchain như một cuốn sổ cái khổng lồ mà mọi người cùng ghi chép giao dịch tiền điện tử, nhưng không ai muốn ai gian lận. Cơ chế đồng thuận Proof of Work (PoW), được Bitcoin sử dụng đầu tiên, giống như một cuộc thi giải đố toán học khó nhằn. Các “thợ đào” (người tham gia mạng) dùng máy tính để giải các bài toán phức tạp, tốn rất nhiều sức mạnh tính toán và điện năng. Ai giải xong trước sẽ được quyền thêm một “khối” giao dịch mới vào sổ cái, và nhận phần thưởng là coin. Điều này đảm bảo mọi người phải nỗ lực thật sự để xác nhận, giúp mạng lưới an toàn và chống lại các cuộc tấn công xấu. Tuy nhiên, PoW giống như chạy marathon với xe tải nặng, tốn kém và không thân thiện với môi trường lắm.

Bây giờ, hãy nghĩ đến Proof of Stake (PoS) như một trò chơi bầu cử công bằng dựa trên tài sản bạn sở hữu. Thay vì thi giải toán, bạn “đặt cọc” (stake) số lượng coin của mình vào mạng lưới, giống như bỏ phiếu bằng tiền. Máy tính sẽ chọn ngẫu nhiên những người stake nhiều coin hơn để xác nhận giao dịch và thêm khối mới – cơ hội của bạn càng cao nếu bạn có nhiều coin hơn. Nếu bạn làm sai, bạn sẽ mất một phần stake như hình phạt. PoS được Ethereum áp dụng từ năm 2022, giúp tiết kiệm năng lượng khổng lồ so với PoW, vì không cần máy tính chạy hết công suất. Nó giống như lái xe đạp thay vì xe tải, nhanh hơn, rẻ hơn và xanh hơn cho Trái Đất.

Cả PoW và PoS đều là “người gác cổng” giúp mạng blockchain đồng thuận mà không cần trung tâm quyền lực, giữ cho tiền điện tử phi tập trung và đáng tin cậy. PoW giống như lực lượng cảnh sát mạnh mẽ nhưng tốn kém, rất khó để ai đó “đánh cắp” sổ cái vì phải kiểm soát hơn 50% sức mạnh tính toán toàn mạng. Ngược lại, PoS tiết kiệm hơn, khuyến khích mọi người giữ coin lâu dài để stake, giảm rủi ro lạm phát và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, PoS có thể bị chỉ trích vì “người giàu càng giàu” do stake lớn hơn có lợi thế. Tùy dự án, như Bitcoin chọn PoW cho sự an toàn truyền thống, còn Ethereum chọn PoS để phát triển bền vững. Nếu bạn mới bắt đầu, hãy nhớ: cả hai đều làm nên sức mạnh của crypto, giúp giao dịch của bạn an toàn mà không cần ngân hàng!