Máy tính lượng tử có thể khôi phục Bitcoin đã mất?

Trong nhiều năm, hàng triệu Bitcoin đã bị mất vĩnh viễn do quên khóa riêng, ví bị bỏ hoang hoặc người dùng qua đời mà không để lại thông tin truy cập. Nhưng với sự phát triển nhanh chóng của máy tính lượng tử, một câu hỏi lớn được đặt ra: Liệu công nghệ này có thể một ngày nào đó mở khóa và “hồi sinh” số Bitcoin bị mất, làm thay đổi toàn bộ cán cân cung – cầu của thị trường?

Công nghệ lượng tử là gì?

Công nghệ lượng tử có khả năng xử lý một lượng dữ liệu khổng lồ và giải quyết các vấn đề phức tạp trong vài giây thay vì hàng thập kỷ.

Lần đầu xuất hiện vào đầu thế kỷ 20, công nghệ này bắt nguồn từ cơ học lượng tử – một nhánh vật lý nghiên cứu cách vật chất và năng lượng vận hành ở cấp độ nguyên tử và hạ nguyên tử. Ngày nay, nó đã được ứng dụng vào nhiều công nghệ hiện đại như bóng bán dẫn, laser, MRI và đặc biệt là máy tính lượng tử.

Máy tính lượng tử được cho là nhanh hơn và mạnh hơn tới 300.000 lần so với máy tính truyền thống. Chẳng hạn, chip lượng tử Willow mới của Google có thể rút ngắn thời gian tính toán đáng kể, đồng thời đặt ra mối lo ngại rằng tin tặc có thể tận dụng để phá vỡ các thuật toán mật mã nền tảng của Bitcoin và tiền điện tử.

Mối lo ngại chính đến từ khả năng phá vỡ Thuật toán Chữ ký Số Đường cong Elliptic (ECDSA) – nền tảng bảo mật của Bitcoin. Tuy nhiên, các chuyên gia như Adam Back hay Michael Saylor cho rằng các mối đe dọa này chưa thực sự đáng lo ngay bây giờ vì phần cứng lượng tử đủ mạnh để thực hiện các cuộc tấn công như vậy có thể cần hàng thập kỷ mới xuất hiện.

Công nghệ lượng tử có thể phá vỡ ví Bitcoin như thế nào

Bitcoin sử dụng ECDSA để tạo cặp khóa riêng – công khai. Trong đó, khóa riêng là chìa khóa duy nhất để kiểm soát và chi tiêu BTC. Độ an toàn của nó dựa trên bài toán logarit rời rạc đường cong elliptic (ECDLP) – vốn không thể giải bằng máy tính cổ điển.

Năm 1994, nhà toán học Peter Shor đã phát triển thuật toán Shor, cho phép máy tính lượng tử giải bài toán ECDLP trong thời gian ngắn, từ đó có thể tính ra khóa riêng từ khóa công khai. Khi đó, tin tặc có thể giả mạo chữ ký số để chiếm đoạt BTC.

Mặc dù việc này hiện vẫn nằm ngoài khả năng, rủi ro trở nên nghiêm trọng hơn với các ví cũ, địa chỉ P2PK hoặc những địa chỉ tái sử dụng khóa công khai.

Bitcoin đã mất có thể được khôi phục?

Các nhà phân tích ước tính có từ 2,3 đến 3,7 triệu BTC đã mất vĩnh viễn (11–18% tổng nguồn cung). Điều gì sẽ xảy ra nếu máy tính lượng tử một ngày nào đó khôi phục được những ví này?

Ví dụ, khoảng 1 triệu BTC được cho là thuộc về Satoshi Nakamoto vẫn “ngủ yên”. Nếu số Bitcoin này đột ngột quay trở lại lưu thông, tác động đến thị trường sẽ là rất lớn, có thể gây biến động mạnh về giá và niềm tin.

Đây là lý do BlackRock trong báo cáo iShares Bitcoin Trust (IBIT) đã cảnh báo rằng điện toán lượng tử có thể là rủi ro dài hạn cho an ninh Bitcoin.

Vấn đề đạo đức và kinh tế

Việc “khai quật” lại BTC đã mất đặt ra câu hỏi đạo đức và kinh tế:

• Nó phá vỡ tính khan hiếm – yếu tố cốt lõi tạo nên giá trị Bitcoin.
• Một số chuyên gia như Jameson Lopp cho rằng số BTC này nên được coi là “đã cháy” để bảo vệ mạng lưới.
• Một số khác lại đề xuất phân phối lại để tạo sự công bằng.

Câu hỏi liệu số Bitcoin bị mất có nên “tái sinh” hay không vẫn là tranh luận chưa có hồi kết.

Làm gì để bảo vệ Bitcoin trước mối đe dọa lượng tử?

Dù chưa có nguy cơ trực tiếp, người dùng nên áp dụng các biện pháp an toàn cơ bản:

• Không tái sử dụng địa chỉ ví, đặc biệt là địa chỉ P2PK hoặc P2PKH.
• Sử dụng ví hỗ trợ Taproot, SegWit và tự động thay đổi địa chỉ sau mỗi giao dịch.
• Cẩn thận với các hình thức scam như “đầu độc địa chỉ”, vốn khiến nhiều người mất hàng triệu đô la.

Ngoài ra, cộng đồng phát triển Bitcoin đã nghiên cứu ví chống lượng tử và các giao thức mới. Năm 2025, nhà phát triển Agustin Cruz đề xuất giao thức QRAMP – một giải pháp nhằm bảo vệ Bitcoin khỏi rủi ro lượng tử, đồng thời hỗ trợ mở rộng chuỗi chéo.

Khả năng chống lượng tử của Bitcoin: Tương lai vẫn an toàn

Hiện tại, để phá vỡ ECDSA bảo vệ Bitcoin, máy tính lượng tử sẽ cần từ 13 triệu đến hơn 300 triệu qubit – trong khi các hệ thống mạnh nhất hiện nay mới chỉ đạt 100–1.000 qubit.

Điều này đồng nghĩa:

• Bitcoin chưa đối mặt với rủi ro tức thời.
• Nhưng cần chuẩn bị cho kịch bản trong 10–20 năm tới, khi công nghệ lượng tử đủ trưởng thành.

Tóm lại, Bitcoin hiện vẫn an toàn. Song trong tương lai, nếu máy tính lượng tử đủ mạnh, chúng có thể khôi phục những ví đã mất hàng thập kỷ qua. Đây vừa là cơ hội để “tái sinh” Bitcoin, vừa là thách thức đạo đức và kinh tế mà cộng đồng phải đối mặt.