Powell và thách thức giữ độc lập của Fed

Giờ đây, khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell ám chỉ ngân hàng trung ương có thể sớm cắt giảm lãi suất chủ chốt, ông phải đối mặt với một thách thức lớn: làm thế nào để thực hiện điều đó mà không bị coi là nhượng bộ trước yêu cầu từ Nhà Trắng.

Trong nhiều tháng, Powell phần lớn đã phớt lờ những lời thúc giục liên tục của Tổng thống Donald Trump về việc giảm lãi suất. Tuy nhiên, trong bài phát biểu rất được mong đợi hôm thứ Sáu tại hội thảo kinh tế ở Công viên Quốc gia Grand Teton, Wyoming, Powell đã gợi ý rằng Fed có thể hành động ngay trong cuộc họp tháng 9.

Đây sẽ là một quyết định khó khăn, khi Fed phải cân nhắc giữa lạm phát dai dẳng và nguy cơ kinh tế suy yếu trong nửa cuối năm. Nếu lạm phát vẫn cao, việc nới lỏng chính sách có thể bị coi là quá sớm.

Trump thúc giục mạnh tay

Trump nhiều lần thúc ép Powell giảm lãi suất, lập luận rằng “không có lạm phát” và việc cắt giảm sẽ giúp giảm chi phí lãi suất cho khoản nợ công 37 nghìn tỷ USD. Ông kêu gọi hạ lãi suất xuống 1% — mức mà không một quan chức Fed nào ủng hộ.

Ngược lại, Powell cho rằng lý do cắt giảm đến từ lo ngại kinh tế chậm lại. Ông nhấn mạnh tăng trưởng chỉ đạt 1,2% trong nửa đầu năm 2024, giảm so với 2,5% năm ngoái, và nhu cầu lao động “giảm đáng kể”, làm gia tăng nguy cơ thất nghiệp.

Tuy nhiên, Powell cũng cảnh báo thuế quan đã bắt đầu làm tăng giá hàng hóa và có thể tiếp tục đẩy lạm phát lên cao, khiến Fed phải thận trọng hơn về tốc độ nới lỏng. Lãi suất ngắn hạn chủ chốt hiện ở mức 4,3%.

Fed dưới sức ép chính trị

Không chỉ gây sức ép với Powell, Trump còn tăng cường tấn công một số quan chức khác của Fed. Ông tuyên bố sẽ sa thải Thống đốc Lisa Cook nếu bà không từ chức, sau khi bà bị cáo buộc gian lận thế chấp trong thương vụ mua nhà năm 2021. Cook bác bỏ cáo buộc và khẳng định sẽ không để bị “bắt nạt” để từ bỏ chức vụ.

Nếu Cook bị cách chức, Trump có cơ hội bổ nhiệm một nhân vật trung thành vào hội đồng quản trị Fed, nơi tất cả quyết định lãi suất được thông qua. Trump đã đề cử Stephen Miran, một nhà kinh tế của Nhà Trắng, thay thế cựu Thống đốc Adriana Kugler vừa rời nhiệm ngày 1-8.

Trump trước đây cũng từng đe dọa sa thải Powell, dù chưa thực hiện. Powell được Trump bổ nhiệm cuối năm 2017, nhiệm kỳ sẽ kết thúc trong khoảng chín tháng nữa.

Giữ vững tính độc lập

Powell không trực tiếp nhắc đến vấn đề độc lập của Fed trong bài phát biểu ở Wyoming, song ông nhận được sự hoan nghênh nhiệt liệt từ giới học giả, kinh tế gia và quan chức ngân hàng trung ương quốc tế. Adam Posen, Chủ tịch Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nhận định: việc Powell tránh nhắc tới “có thể chính là một cách khẳng định sự độc lập của Fed”.

Ủy ban thiết lập lãi suất của Fed gồm 19 thành viên, trong đó 12 người có quyền bỏ phiếu. Beth Hammack, Chủ tịch Fed chi nhánh Cleveland, khẳng định: “Tôi tập trung cao độ vào việc mang lại kết quả tốt cho công chúng và bỏ ngoài tai mọi tiếng ồn khác”. Bà nhấn mạnh lạm phát vẫn “quá cao” và “đi sai hướng”, đồng thời cam kết bảo vệ tính độc lập của Fed.

Michael Strain, chuyên gia tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, nhắc lại: “Tổng thống có truyền thống gây áp lực lên Powell. Và Powell cũng có truyền thống chống lại. Sẽ rất bất thường nếu khi sắp mãn nhiệm, ông ấy lại nhượng bộ lần đầu tiên.”

Nguy cơ uy tín Fed bị thử thách

Một số chuyên gia lo ngại Powell có thể đang đánh giá quá cao rủi ro suy thoái và thất nghiệp. Nếu lạm phát tiếp tục tăng trong khi việc làm duy trì ổn định, Fed có thể buộc phải đảo ngược chính sách và nâng lãi suất trở lại vào năm tới.

“Điều đó sẽ gây thêm tổn hại đến uy tín của Fed trong việc duy trì lạm phát ở mức thấp và ổn định,” Strain nói.