Từ hoài nghi tới tín đồ: hành trình Bitcoin của Saylor

Mình còn nhớ khá rõ cú “rẽ lái” gây sốc của Michael Saylor vào tháng 8/2020. Khi phần lớn doanh nghiệp vẫn đang giữ tiền mặt phòng thủ sau dịch, Saylor – đồng sáng lập kiêm lãnh đạo MicroStrategy (mình sẽ gọi tắt là Strategy) – lại mang 250 triệu USD tiền mặt của công ty đi mua Bitcoin. Lập luận của ông thẳng thắn: đồng đô la đang suy yếu, rủi ro lạm phát kéo dài là điều không thể bỏ qua. Thương vụ đó lập tức tạo tiền lệ và biến Saylor thành gương mặt đại diện cho làn sóng “Bitcoin bước vào phòng tài chính doanh nghiệp”.

Chỉ ít tháng sau, Strategy tiếp tục bồi thêm, từ các khoản mua 175 triệu, rồi 50 triệu, cho đến đợt phát hành trái phiếu chuyển đổi trị giá hàng trăm triệu USD để gom thêm. Con số cộng dồn nhanh chóng vượt mốc tỷ đô, còn Saylor thì ví Bitcoin như “Manhattan trong không gian mạng” – tài sản khan hiếm, bền bỉ và không thể bị phá hủy. Khen chê lập tức chia phe: người ủng hộ coi đây là nước cờ táo bạo, người hoài nghi gọi đó là canh bạc. Riêng Saylor thì không nghĩ mình đang đánh cược; ông xem đó là một hàng rào phòng hộ tiền tệ được tính toán kỹ.

Một chi tiết thú vị đôi khi bị đào lại: năm 2013, chính Saylor từng tweet rằng Bitcoin rồi sẽ “đi vào vết xe đổ của cờ bạc trực tuyến”. Đến 2020, ông xoay trục 180 độ và biến Strategy thành công ty đại chúng nắm giữ Bitcoin nhiều nhất thế giới. Ông tự nhận đó là “tweet đắt nhất lịch sử”.

Từ khoảnh khắc khai hỏa, Saylor không dừng lại. Ông dùng đủ bộ công cụ tài chính có cấu trúc – đặc biệt là nợ chuyển đổi – để mở rộng kho Bitcoin, dần biến Strategy từ một hãng phần mềm thành “công ty kho bạc Bitcoin”. Trên các cuộc họp với nhà đầu tư, ông công khai ưu tiên tài sản thay thế thay vì tiền mặt: Bitcoin nếu giảm thì DCA, nếu tăng thì củng cố niềm tin vào câu chuyện khan hiếm. Có thời điểm, tổng nợ huy động để mua Bitcoin lên đến vài tỷ USD, phản ánh sự quyết liệt của một tầm nhìn dài hơi, chứ không phải trò đầu cơ ăn xổi.

Biến động cực mạnh của Bitcoin trong các năm 2021–2022 không làm ông lung lay. Giá tăng dựng đứng rồi lao dốc, nhưng chiến lược trung bình chi phí theo thời gian giúp Strategy liên tục gia tăng số coin nắm giữ trong những đợt điều chỉnh. Kết quả là cổ phiếu Strategy nhiều giai đoạn còn vượt trội chính Bitcoin, và thị trường dần định giá công ty như một proxy tiền mã hóa có đòn bẩy hơn là một doanh nghiệp phần mềm thuần túy.

Đến đầu 2025, câu chuyện đã chuyển từ “Saylor mua Bitcoin” sang “Saylor định hình nhu cầu doanh nghiệp với Bitcoin”. Khối lượng gom mua theo lô lớn đặt áp lực rõ rệt lên nguồn cung hữu hạn. Các tổ chức khác bắt đầu noi theo, và chỉ trong vài tháng đầu năm đã có hàng chục tỷ USD đổ vào Bitcoin từ phía doanh nghiệp và định chế.

Một thương vụ điển hình: giữa 2025, Strategy công bố mua thêm hơn mười nghìn BTC bằng nguồn vốn hơn một tỷ USD; tính lũy kế, công ty đã chi hàng chục tỷ USD cho Bitcoin. Quy mô như vậy khiến bản sắc tài chính của Strategy thay đổi: doanh thu phần mềm dần bị “cái bóng” Bitcoin chi phối trong định giá, còn mọi động thái huy động vốn – phát hành cổ phiếu hay trái phiếu chuyển đổi – đều được soi kỹ dưới lăng kính rủi ro pha loãng và rủi ro đòn bẩy.

Tất nhiên, đây không phải con đường phẳng lặng. Nếu Bitcoin giảm sâu, áp lực lên bảng cân đối có thể đến từ cả hai phía: giá trị tài sản sụt và chi phí vốn gia tăng. Nếu công ty phát hành thêm cổ phiếu để mua Bitcoin, nhà đầu tư lo ngại pha loãng. Nhưng ở chiều ngược lại, khi câu chuyện khan hiếm quay lại sau mỗi kỳ halving và dòng tiền tổ chức dâng lên, chiến lược “Bitcoin là chuẩn kho bạc mới” của Saylor lại có thêm tín hiệu hậu thuẫn. Với ông, tầm nhìn không dừng ở chỗ lưu trữ giá trị; Bitcoin có thể trở thành lớp nền của quản trị kho bạc doanh nghiệp trong dài hạn.

Đặt chuyện thị trường sang một bên, điều làm mình thấy thú vị là cách Saylor tách bạch niềm tin với kỷ luật thực thi. Trước khi thuyết phục hội đồng quản trị, ông đã tự mua một lượng lớn Bitcoin bằng tiền cá nhân. Khi đã bước vào cuộc chơi ở cấp độ công ty, ông đi theo một “cẩm nang” khá nhất quán: đầu tư cho nghiên cứu, bền bỉ với mục tiêu dài hạn, kiểm soát rủi ro thông qua cấu trúc vốn, và kiên trì DCA thay vì cố đoán đáy đỉnh.

Vậy bước tiếp theo của Saylor và Bitcoin là gì? Ở cấp độ doanh nghiệp, Strategy vẫn tiếp tục tăng cường vị thế bằng những công cụ tài chính quen thuộc như nợ chuyển đổi. Ở cấp độ thị trường, nguồn cung mới bị thắt chặt theo chu kỳ, trong khi khung pháp lý và hạ tầng lưu ký ngày càng hoàn thiện mở ra cánh cửa cho nhiều bảng cân đối kế toán tham gia. Câu hỏi còn lại nằm ở tốc độ và độ sâu: bao nhiêu công ty sẽ đưa Bitcoin lên bảng cân đối, và bao nhiêu trong số đó đủ kiên định để đi qua những chu kỳ rung lắc? Nếu luận điểm của Saylor đúng, ông không chỉ là một CEO táo bạo mà còn là người góp phần định nghĩa lại cách doanh nghiệp quản trị tài sản kỹ thuật số.

Từ câu chuyện của Saylor, có vài bài học cá nhân mình thấy đáng để bỏ túi. Bài học đầu tiên là nghiên cứu nghiêm túc trước khi xuống tiền. Saylor dành nhiều tháng đào sâu vào cơ chế, lịch sử và tính kinh tế của Bitcoin trước khi ra quyết định. Với nhà đầu tư cá nhân, điều này có nghĩa là bắt đầu từ các nguồn uy tín, đọc whitepaper, hiểu tokenomics thay vì chỉ nghe lời rỉ tai. Bài học thứ hai là tư duy dài hạn. Nếu mục tiêu là tích lũy một tài sản khan hiếm theo thời gian, việc cố gắng “trúng mánh” trong vài tuần thường phản tác dụng. Bài học thứ ba là quản trị rủi ro. Doanh nghiệp có thể dùng nợ để tối ưu cấu trúc vốn; nhà đầu tư cá nhân thì ngược lại, tốt hơn hết là hạn chế vay mượn quá mức và xem crypto như một phần trong danh mục đa dạng hóa. Bài học thứ tư là kỷ luật. DCA nghe đơn giản nhưng đòi hỏi sự kiên nhẫn và một hệ thống ra quyết định không bị cảm xúc chi phối. Cuối cùng, tách bạch tài sản. Saylor có công ty đứng sau, còn chúng ta thì không; giữ ranh giới rõ ràng giữa tiền tiết kiệm, quỹ khẩn cấp và khoản đầu tư rủi ro là điều sống còn.

Nhìn lại, niềm đam mê Bitcoin của Michael Saylor bắt đầu bằng một quyết định khác thường và tiếp tục được bồi đắp bằng cấu trúc vốn thông minh cộng kỷ luật thi hành. Dù bạn đồng tình hay không, khó phủ nhận là ông đã đẩy nhanh tiến trình Bitcoin bước vào thế giới tài chính doanh nghiệp. Còn với mỗi nhà đầu tư cá nhân, điều quan trọng không phải là “copy” số tiền hay độ liều, mà là học cách xây dựng luận điểm, chuẩn hóa kỷ luật và sẵn sàng đi đường dài với những gì mình hiểu rõ.